Silniki elektryczne to maszyny, które przeżywają swój renesans. Do niedawna wykorzystywane jedynie w sprzętach AGD i przemyśle dziś swoją przygodę rozpoczynają jako główny napęd w motoryzacji. Niestety podobnie jak i silniki spalinowe silniki elektryczne czasami płatają figle. Co zrobić gdy silnik elektryczny nie ma siły ruszyć? Zapraszamy do lektury!

Nie da się temu zaprzeczyć, że silniki elektryczne to jedne z najefektywniejszych maszyn, które obecnie wykorzystywane są do przekształcania energii elektrycznej w mechaniczną. Ich sprawność potrafi dochodzić nawet do 99%.

O ile ich sprawność podczas pracy jest rewelacyjna, to niestety prądy rozruchowe, które towarzyszą podczas startu potrafią być kilkukrotnie większe niż prądy znamionowe. Z tego powodu też silniki elektryczne są projektowane w ten sposób by ich obwody elektryczne sprostały zwiększonemu poborowi prądu.

Gdyby silniki elektryczne nie były odpowiednio zaprojektowane pod kątem prądów rozruchowych z pewnością prowadziłoby to do ich zwiększonej awaryjności z tytułu przegrzania. O przegrzaniu silnika elektrycznego pisaliśmy tutaj.

A co zrobić gdy silnik nie ma siły ruszyć?

Problemy z rozruchem dotykają zarówno silniki jednofazowe jak i trójfazowe przy czym należy zauważyć, że problem z rozruchem silników trójfazowych jest zdecydowanie łatwiejszy do weryfikacji.

Silniki trójfazowe w swojej budowie są jeszcze bardziej uproszczone niż silniki jednofazowe. Spowodowane jest to tym, że silniki trójfazowe mają naturalne przesunięcie fazowe względem wszystkich doprowadzonych faz zasilających. Nie ma potrzeby sztucznego przesuwania faz. Dlatego też, jeśli silnik elektryczny zasilany napięciem trójfazowym nie może ruszyć prawdopodobnie problem leży u jego zasilania. Brak jednej z faz prowadzi do problemów z rozruchem silnika.

Innym problemem zarówno w silnikach trójfazowych jak i jednofazowych są problemy mechaniczne. Zbyt duże obciążenie na wale czy problem z łożyskiem również może prowadzić do problemów z rozruchem.

A co w przypadku kłopotów z wejściem na obroty przy silnikach jednofazowych? Tutaj problemów może być kilka. Wszystko tak naprawdę zależy od konstrukcji silnika elektrycznego i gdy wykluczmy problemy mechaniczne powinniśmy skupić się na stanie uzwojenia rozruchowego tego silnika oraz elementów mu towarzyszących.

Silniki elektryczne jednofazowe w większości przypadków posiadają przy sobie przynajmniej jeden kondensator, który wykorzystywany jest do tworzenia tzw. sztucznej fazy czyli przesunięcia fazowego pomiędzy uzwojeniem „pracy”, a uzwojeniem „rozruchu”.

Spotyka się też alternatywne rozwiązanie, głównie w starszych kosiarkach, gdzie można było jeszcze spotkać tzw. zwarty zwój, który kosztem sprawności silnika eliminował kondensator rozruchowy.

Gdy silnik jednofazowy z kondensatorem rozruchowym nie ma siły ruszyć to przeważnie problem dotyczy samego kondensatora. Element ten wraz z upływem czasu traci swoje właściwości. Elektrolit, który znajduje się w jego wnętrzu wysycha, a sam kondensator traci swoją pojemność. Mniejsza pojemność to mniejszy ładunek na starcie silnika, a co za tym idzie słabszy „kop” na pchnięcie wałka wirnika.

Prócz utraty pojemności nierzadko kondensatory potrafią wybuchnąć lub wybrzuszyć się. Wiąże się to z tym, że taki kondensator nie nadaje się do dalszego użytkowania, a sam silnik również nie jest w stanie się rozbiegać.

Problem z pojemnością kondensatora to nie jedyny problem, jaki możemy napotkać w silnikach jednofazowych. Silniki te mogą być wyposażone w kilka kondensatorów rozruchowych. Taka sytuacja najczęściej ma miejsce przy silnikach o bardzo ciężkich rozruchach czyli po prostu takich, które startują z dużym obciążeniem na wale. Za przykład takiego silnika możemy przedstawić silnik od piły do cięcia drewna lub sprężarkę. Silniki takie mają na stałe na wale umocowaną ciężką tarczę do cięcia drewna lub tłoki sprężające powietrzę.

Silnik taki by mógł wejść na obroty oprócz zwykłego kondensatora rozruchowego posiada dodatkowo jeszcze jeden kondensator, który załączany jest tylko podczas startu zwiększając ładunek energii podczas rozruchu. W tych silnikach prócz samych kondensatorów należy również weryfikować stan układu dołączającego dodatkową pojemność. Układ ten może być realizowany na przykład poprzez przekaźniki. Spotyka się też wyłączniki dzwonkowe lub wyłączniki odśrodkowe umieszczone na kapie silnika.

Jeśli jeden z elementów załączających ulegnie uszkodzeniu, silnik mimo sprawnych uzwojeń i kondensatorów może nie wystartować ponieważ nie zostanie prawidłowo dołączona dodatkowa pojemność.