W każdej dziedzinie techniki istnieją szeregi mechanizmów ochrony przez awarią / uszkodzeniem. Podobnie jak poduszki powietrzne chronią pasażerów samochodu przed śmiercią tak samo napędy czyli silniki elektryczne> przed spaleniem są chronione przez np. aparaty przeciążeniowe. Potocznie nazywamy je w żargonie elektryków termikami.

Trochę teorii – czyli to co jest termik

Nasz potocznie nazywany termik jest aparatem, który chroni nasze urządzenie przed przepływem zbyt dużego prądu. Jego zasada działania jest bardzo prosta. Wewnątrz aparatu znajduje się mechanizm oparty na bimetalu. Wspomniany bimetal pod wpływem przepływu prądu elektrycznego nagrzewa się i odpowiednio wygina. W momencie kiedy jego odkształcenie jest na tyle duże by móc przepchnąć mechanizm spustowy następuje jego zadziałanie i odłączenie odbiornika od zasilania.

Należy wiedzieć, że termiki nie służą jedynie do ochrony silników elektrycznych. Swoje zastosowanie znalazły również w grzejnictwie czy przedłużaczach elektrycznych.

Termik nie jedną ma postać – jak wygląda termik

Choć zasada działania jest ciągle bez zmian to zmienia się jego wygląd i zarazem też konstrukcja (poza bimetalem). Lata obecności termików na rynku doprowadziła do ewolucji tych urządzeń pod kątem ich postaci.

Osoby stykające się na co dzień z napędami elektrycznymi z pewnością kojarzą termik w postaci wyłączników silnikowych czyli aparatu elektrycznego łączącego w sobie jednocześnie włącznik, wyłącznik oraz sam element zabezpieczający silnik czyli termik. Tego typu aparaty często można zamontować bezpośrednio na maszynie elektrycznej w fabrycznej przygotowanej przez producenta obudowie. Jednym z bardzo popularnych skrótów na termiki to „PKZ”. Pochodzi on od nazwy własnej wyłącznika silnikowego z termikiem opracowanym przez firmę Moeller (dzisiejszy Eaton).

Silniki sterowane za pomocą styczników przeważnie dobezpieczane są termikami zintegrowanymi z stycznikami. Choć coraz częściej spotyka się wyłączniki silnikowe z możliwością bezpośredniej współpracy ze stycznikiem. Tradycyjne przystawki do styczników pozbawione są elementów wyłącznika ponieważ mierzą jedynie przepływ prądu na torach głównych odbiornika zasilającego i sterują cewką stycznika, który nie wymaga elementów do gaszenia łuku z uwagi na niski pobór energii. Rozładowaniem łuku podczas rozwierania styków zajmuje się sam stycznik, w którym to zachodzi ten proces.

Zarówno termiki z wyłącznikiem silnikowym jak i termik współpracujący ze stycznikiem spotykany jest ze specjalnym pokrętłem, dzięki któremu możemy ustawić wartość progową prądu przy którym zadziałać ma zabezpieczenie termiczne. Mechanizm nastawczy sprawia, że jeden model termika może pracować z różnymi odbiornikami. Rozwój aparatów w tym kierunku wpłynął bardzo korzystnie na magazyn działu utrzymania ruchu, gdyż nie potrzeba do każdego termika utrzymywać zamiennika. Wystarczy, że będziemy mieli na magazynie po jednym zamiennika z typoszeregu.

Osoby z grzejnictwa na słowo termik od razu wyobrażają sobie malutki okrąglutki posiadający dwa konektorki element, który przykręca się wewnątrz np. grzejników elektrycznych.

Jak dobrać idealny dla nas termik, który zabezpieczy silnik przed spaleniem uzwojenia?

Podczas doboru odpowiedniego zabezpieczenia termicznego najważniejszy jest prąd znamionowy urządzenia, który będziemy zasilać. Znając tą wartość odszukujemy w dostępnych i analizowanych przez nas produktach odpowiedni przedział.

Istotnym parametrem termików jest też ich klasa wyzwalania. Klasa wyzwalania to nic innego jak przedział czasowy, który termik jest w stanie wytrzymać na przeciążeniu zanim się wyzwoli. Ten parametr jest dla nas bardzo istotny w przypadku bardzo ciężkich rozruchów silników np. w sytuacjach, kiedy silnik startuje pod znacznym obciążeniem. Są to sytuacje gdzie jego start zajmuje bardzo dużo czasu.

Klasa wyzwalania	Czas wyzwalania T w sekundach
10A	2 < T < 10
10	4 < T < 10
20	6 < T < 20
30	9 < T < 30

Jeśli chcemy bardzo szczegółowo poznać klasy wyzwalania to więcej informacji znajdziemy w normie PN-EN 60947-1.

Jak poprawnie ustawić nastawę termika

Czy samo zainstalowanie w obwodzie elektrycznym termika uchroni urządzenie przed zniszczeniem? Odpowiedz jest bardzo prosta – nie! Instalacja termika w obwodzie to pierwszy krok w naszej wycieczce. Drugim krokiem jest odpowiednia nastawa wartości zadziałania termika.

Niejednokrotnie w maszynach ktoś specjalnie zmienia nastawę by móc jeszcze trochę mocniej „docisnąć” silnik. W efekcie silniki szybciej się psują i trafiają na stoły warsztatów celem przezwojenia – wymiany całego uzwojenia. Jaki zatem ten prąd ustawić na naszej skali? Nastawa termika powinna odpowiadać jego prądu znamionowemu. Dopuszczalne jest ustawianie nastawy w granicach 110% prądu znamionowego. Zarówno większe jak i mniejsze nastawy niż 1 – 1,1 In będzie skutkować niewłaściwą pracą zabezpieczenia. W przypadku nastawy większej od 1,1 In termik nie będzie w porę reagować, a w przypadku mniejszej będzie wyzwalać za często.